Het verhaal was dat Marc Coucke geen belasting betaalt op de meerwaarde bij de verkoop van Omega Pharma. Iedereen die dat wou heeft daar intussen zijn mening over gegeven. En we hebben alles gehad, van plat populisme tot rationele analyses, van hevige tegenstanders tot vurige verdedigers.

Maar inmiddels is er de analyse van Gert Peersman. Deze econoom, één van de beste van het land, vertelt ons nu doodleuk dat we allemaal fout zaten met de basisveronderstelling. Marc Coucke betaalt namelijk wél meerwaardebelasting.

Dat vind ik economie op zijn best. Niet dadelijk toegeven aan het "gezond verstand" maar even doordenken, en tot heldere, soms verrassende conclusies komen. Peersman doet dat bijna achteloos, soms in een wat summier economenjargon. Ik ga er hier uitgebreider op in, als bijdrage om deze analyse zoveel mogelijk te verspreiden. Het debat over de vermogenswinstbelasting gaat niet meer weg, en zonder correcte analyses is er weinig kans op goede maatregelen.

De vennootschapsbelasting is een meerwaardebelasting

In Het verschil tussen Marc Coucke en LuxLeaks zei ik dat we Coucke dankbaar moeten zijn, omdat achter zijn meerwaarde een veel grotere toegevoegde waarde zit die ons allemaal ten goede komt. Peersman komt tot dezelfde conclusie door naar een onderdeel van die toegevoegde waarde te kijken, namelijk de winst.

Als in een bedrijf alle kosten zoals leveranciers, patronale bijdragen en lonen betaald zijn, blijft er (hopelijk) winst over. Maar die winst gaat niet volledig naar de aandeelhouders: eerst gaat de vennootschapsbelasting er nog af. Die bedraagt in België ongeveer 30%. Van elke 100 EUR winst gaat er dus 30 EUR naar de overheid en 70 EUR naar de aandeelhouders.

Zonder vennootschapsbelasting zou het eigen vermogen van de onderneming voor elke 100 EUR winst met 100 EUR stijgen, nu slechts met 70 EUR. De vennootschapsbelasting is dus in feite een meerwaardebelasting die jaarlijks betaald wordt op de meerwaarde die dat jaar gerealiseerd is.

Bij een overname zit de meerwaardebelasting in de prijs

Wat gebeurt er nu bij een overname? Om de prijs te bepalen zal de overnemer kijken naar het eigen vermogen plus de geschatte toekomstige winsten. Het niveau van de vennootschapsbelasting bepaalt hoeveel van die winsten naar de aandeelhouders gaat, en dus de prijs die hij zal willen betalen. Via de overnameprijs wordt de meerwaardebelasting afgehouden op het moment van de overname, en effectief betaald in de volgende jaren via de vennootschapsbelasting.

De krantenkop van De Standaard die luidde: "1.45 miljard winst, 0 Euro belasting" was dus helemaal fout. Het had moeten zijn: "2.07 miljard winst, 0.62 miljard belasting". Financieel maakt dat voor Coucke geen verschil. Voor een juiste perceptie van zijn bijdrage des te meer.

Een gedachtenexperiment

Voor wie nog niet overtuigd is dat het hier over een "echte" belasting gaat, volgend gedachtenexperiment.

Stel dat Coucke en de overnemer het gedurende de onderhandelingen eens worden over een prijs. Een paar dagen later verhoogt de regering, op zoek naar nieuwe inkomsten, de vennootschapsbelasting met 5%. Reken maar dat de overnemer de prijs zal willen heronderhandelen, hoewel er aan de onderneming zelf niets veranderd is. Die 5% procent zal zich rechtstreeks vertalen in een evenredig lagere meerwaarde voor Coucke.

Stof tot nadenken

Peersman maakt een belangrijke bemerking: de voorgaande redenering geldt enkel voor Belgische ondernemingen, omdat die in België vennootschapsbelasting betalen. Ze geldt dus niet voor buitenlandse ondernemingen of voor andere bezittingen zoals kunst of vastgoed.

Dat stemt tot nadenken. Meerwaarde op kunst of vastgoed komt enkel ten goede aan de verkoper. Achter meerwaarde op een onderneming zit daarentegen een veel grotere toegevoegde waarde die ons allemaal ten goede komt. Bovendien zijn goed draaiende Belgische ondernemingen de enige manier om ons sociaal model in stand te houden. Toch wordt alleen de meerwaarde daarop belast. Vanuit economisch standpunt houdt dat geen steek.

Stel dat overheid beslist om deze ongelijkheid weg te werken door meerwaarde op vastgoed ook te belasten tegen 30% - inclusief het eerste woonhuis. Ik ben benieuwd hoeveel voorstanders van een vermogenswinstbelasting er nog zouden overblijven.

Ondank is des werelds loon

Als iemand 620 miljoen Euro bijdraagt aan de financiering van de overheid, zou je van de politici een blijk van dankbaarheid verwachten (minstens een postkaartje). Maar die krijgt Marc Coucke niet, wel integendeel. De meeste politici hebben zijn naam inmiddels verbonden aan nieuwe belastingen, in plaats van aan ondernemerschap dat navolging verdient.

De hoofdvogel werd afgeschoten door Eric Van Rompuy, een beroepspoliticus van wie niemand zich nog het laatste wapenfeit herinnert, die in Terzake kwam verklaren dat Coucke "geen bijdrage" levert. Als klap op de vuurpijl kwam er nog een dreigement van de fiscus om de meerwaarde bijkomend als diverse inkomsten te belasten (33%), waarmee men suggereert dat er sprake is van speculatie of misbruik.

Marc Coucke leek erg gemotiveerd om zijn meerwaarde te herinvesteren in veelbelovende Belgische ondernemingen. Zou hij dat nog altijd zijn?

Update 2015/04/23: Blijkbaar wel. Het is dan ook Marc Coucke :-)